Ιστορίες και μύθοι

Ο Χριστός ήρθε στη Γη μας με θαυμαστό τρόπο. Στα 2000 χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, δημιουργήθηκαν πολλές παραδόσεις που σχετίζονται με το γεγονός της Γέννησής Του. Πολλές από αυτές στηρίζονται σε πραγματικά γεγονότα, ενώ άλλες δεν έχουν ιστορική βάση. 

Ποιοι ήταν οι Μάγοι;

Ο Ματθαίος είναι ο μοναδικός που αναφέρει στο Ευαγγέλιο του την Προσκύνηση των Μάγων. Παρ' όλα αυτά, δε μας λέει ούτε πόσοι ήταν ούτε αναφέρει τα ονόματα τους ούτε από ποια χώρα είχαν έρθει, εκτός από το ότι προέρχονται «από την ανατολή». Οι περισσότερες πληροφορίες για τους μάγους της αρχαίας εποχής μάς παραδίδονται από τον Ηρόδοτο, σύμφωνα με τον οποίο Μάγοι ονομαζόταν μία από τις έξι γενεές των Μήδων. Όσοι ανήκαν σ' αυτήν τη γενεά εκτελούσαν καθήκοντα ιερέων, ονειροκριτών και ασχολούνταν με απόκρυφες τέχνες. Ο Ωριγένης, αντίθετα, υποστήριζε ότι οι Μάγοι κατάγονταν από τη Χαλδαία, ενώ ο αείμνηστος καθηγητής της Βιβλικής Ιστορίας και Θεολογίας Νικόλαος Μπρατσιώτης, αναφέρει άλλους που υποστηρίζουν ότι ήταν Βαβυλώνιοι.

Πόσοι ήταν οι Μάγοι;

Ούτε, όμως, και τον αριθμό των Μάγων γνωρίζουμε με σιγουριά. Η παράδοση αναφέρει άλλοτε δύο και άλλοτε περισσότερους (τρεις, τέσσερις, οκτώ, ακόμη και δώδεκα). Τον αριθμό «τρεις» τον ανέφερε ο Πάπας Λέων τον 5ο αιώνα, ο οποίος, όπως και ο Ωριγένης, τον καθόρισε από τα τρία δώρα που προσφέρθηκαν στον Χριστό, το χρυσό, το λιβάνι και τη σμύρνα. Τα ονόματα των Μάγων Βεθισαρά ή Βαλτάσαρ, Γκαθασπά ή Κάσπαρ και Μελχιόρ δεν πρέπει να έχουν ιστορική βάση. Στις απεικονίσεις των Μάγων, ο Κάσπαρ, ο γεροντότερος και σχεδόν πάντοτε με γενειάδα, είναι πρώτος, ο Μελχιόρ, πάντα νέος και χωρίς γενειάδα, είναι δεύτερος, ενώ ο Βαλτάσαρ απεικονίζεται πάντα πολύ μελαχρινός ή μαύρος και έρχεται τρίτος κατά σειρά.

Το χειμερινό ηλιοστάσιο

Παρόλο που σήμερα γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, δεν πρέπει να είναι αυτή η μέρα κατά την οποία γεννήθηκε ο Χριστός. Σήμερα γνωρίζουμε ότι στις 25 Δεκεμβρίου γιόρταζαν πολλές ειδωλολατρικές θρησκείες, καθώς αυτή η μέρα έχει σπουδαία αστρονομική σημασία: επρόκειτο για τη «χειμερινή τροπή του ηλίου» ή του «Χειμερινού Ηλιοστάσιου». Ο Ήλιος σταματά την προς Νότο κίνησή του και τρέπεται στην αντίθετη φορά, προς το Βορρά. Η ημέρα αυτή σηματοδοτεί, επίσης, την αρχή του χειμώνα.

Η γιορτή του «αήττητου Ήλιου»

Στη Ρώμη, η 25η Δεκεμβρίου ήταν η κεντρική γιορτή της γέννησης του «αήττητου Ηλιου». Παράλληλα, οι αρχαίοι Έλληνες γιόρταζαν τα Κρόνια και τα Διονύσια, καθώς επίσης και τα Θεοφάνεια ή Επιφάνεια του ηλιακού θεού Φοίβου-Απόλλωνα. Οι γιορτές αυτές είχαν πανηγυρικό χαρακτήρα. Άρχιζαν με τα Βρουμάλια, από τις 24 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου, και ακολουθούσα-τα Σατουρνάλια, από τις Ί 8 έως τις 24 Δεκεμβρίου. Κατά την κεντρική μέρα της γιορτής του «αήττητου Ηλιου», στις 25 Δεκεμβρίου, γιορταζόταν η τροπή του Ήλιου — άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό και να μεγαλώνουν οι μέρες. Την 1 η Ιανουαρίου γιορτάζονταν οι Καλένδες, στις 3 τα Βότα και στις 4 τα Λορεντάλια. Στις 7 Ιανουαρίου τελείωνε η περίοδος των γιορτών.

Η 25η Δεκεμβρίου

Επειδή οι πρώτοι χριστιανοί ήταν εκτός νόμου στη Ρώμη -δεν επιτρεπόταν να συναντιούνται ή να εκκλησιάζονται-, μαζεύονταν στις κατακόμβες, όπου τελούσαν και τις θρησκευτικές γιορτές τους. Οι διωγμοί που υφίσταντο ήταν τρομεροί. 'Έτσι, αποφάσισαν να γιορτάζουν τα Χριστούγεννα στις 25 Δεκεμβρίου, την περίοδο, δηλαδή, που οι Ρωμαίοι ήταν απασχολημένοι με τα Σατουρνάλια. Η 25η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων για πρώτη φορά στη Ρώμη, περίπου στα μέσα του 4ου αιώνα μ.Χ. Την εποχή του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου εξαπλώθηκε σχεδόν σε όλη την Ανατολή.

Το Δωδεκαήμερο

Πολλά από τα έθιμα των Σατουρναλίων και των Καλένδων, που διαρκούσαν 12 συνολικά ημέρες, διατηρούνται ακόμα και σήμερα στους εορτασμούς του «Δωδεκαημέρου», του χρονικού διαστήματος μεταξύ των δύο μεγάλων γιορτών της χριστιανοσύνης: των Χριστουγέννων και των Θεοφανείων. Τα πρώτα χρόνια, η Εκκλησία δεν ενέκρινε τους πανηγυρισμούς ως τρόπο εορτασμού της γέννησης του Σωτήρα. Στην Αγγλία, μάλιστα, το 17ο αιώνα, η Εκκλησία ήταν τόσο πολύ αυστηρή που στρατιώτες επιτηρούσαν τους δρόμους και μύριζαν τον αέρα. Όποιος μαγείρευε χριστουγεννιάτικο χοιρομέρι συλλαμβάνονταν και κατάσχονταν το φαγητό του. Παρόμοιοι νόμοι ίσχυαν και σε μερικές αποικίες στην Αμερική.

Δώρα και «Σάντα Κλάους»

Η ανταλλαγή δώρων ανάγεται στην εποχή των Σατουρναλίων. Οι Ρωμαίοι έδιναν δώρα ο ένας στον άλλο, καθώς και στους φτωχούς. Το σύγχρονο σύμβολο της εμπορευματοποίησης των Χριστουγέννων είναι ο Σάντα-Κλάους, ο οποίος λανθασμένα παρομοιάζεται στη σημερινή Ελλάδα με τον Αϊ-Βασίλη. Η «γενεαλογική» προέλευση του δυτικού Σάντα-Κλάους είναι ο Άγιος Νικόλαος, επίσκοπος του 4ου μΧ αιώνα και φύλακας- άγγελος των παιδιών, καθώς επίσης και ο Οντίν, ένας από τους θεούς των Νορβηγών. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Οντίν με το οχτάποδο άλογό του διέσχιζε τον παγωμένο βορρά την ημέρα του Xειμερινού Ηλιοστασίου, σκορπίζοντας τα δώρα στα παιδιά που κοιμούνταν.

Το άστρο της Βηθλεέμ

Πολλοί ερευνητές των Γραφών υποστηρίζουν ότι το Άστρο της

Βηθλεέμ δεν είναι κάποιο συγκεκριμένο αστρονομικό σώμα ή φαινόμενο, αλλά πρόκειται για το συμβολικό άστρο των προφητειών της Παλαιάς Διαθήκης, για τον προσδοκώμενο Μεσσία. Ωστόσο δεν έχει και τόσο μεγάλη σημασία τι συνέβη στον ουρανό εκείνη τη νύχτα των Χριστουγέννων, γιατί κάτι πολύ πιο σπουδαίο συνέβαινε στη Γη μας!

Πηγή: Άρθρο του Διονύση Σιμόπουλου, διευθυντή του Ευγενίδειου Πλανητάριου