Νεολιθικός οικισμός στο Διμήνι (ή αλλιώς εκεί που παίζουν μπάλα τα αγόρια)

ΝΕΟΛΙΘΙΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ

Το Διμήνι είναι ένας μεγάλος και καλά οργανωμένος οικισμός, που κατοικήθηκε για πρώτη φορά στη Νεότερη Νεολιθική (τέλος 5ης χιλιετίας). Οι κάτοικοι του υπολογίζονται σε 200 ή 300 το πολύ άτομα. Τα αρχιτεκτονικά λείψανα που εκτείνονται πάνω στο λόφο σε έκταση όχι μεγαλύτερη από 30 στρέμματα, μας δίνουν την εικόνα μιας οργανωμένης νεολιθικής κοινότητας που παρουσιάζει στο Διμήνι ένα μοναδικό αρχιτεκτονικό στοιχείο: τους έξι λιθόκτιστους περιβόλους, που είχαν κατασκευαστεί γύρω γύρω από τον οικισμό κατά ζεύγη. Οι δύο πρώτοι ορίζουν την κεντρική αυλή – πλατεία και ταυτόχρονα χρησιμεύουν ως αναλημματικοί τοίχοι όπου στηρίζονται τα σπίτια της κεντρικής αυλής. Όλα τα σπίτια βρίσκονται γύρω από την κεντρική αυλή ή το χώρο που δημιουργείται ανάμεσα από τα ζεύγη των περιβόλων. Τα σπίτια του οικισμού είναι μεγάλα και έχουν βοηθητικά παράπλευρα κτίσματα που αφήνουν ανάμεσα τους αστέγαστο χώρο για κοινόχρηστη αυλή.Στα ευρήματα των ανασκαφών περιλαμβάνονται πολλά λίθινα και οστέινα εργαλεία, άφθονη κεραμική καθώς επίσης ειδώλια και κοσμήματα. Η κεραμική έδωσε διακοσμημένα αγγεία που έχουν συνήθως ανοιχτόχρωμη επιφάνεια και διακόσμηση με σκούρο χρώμα που καλύπτει όλη την επιφάνεια του αγγείου μέσα και έξω. Πλούσια σε αριθμό και ποικιλία τύπων είναι τα εργαλεία, που είχαν κατασκευαστεί από πέτρα, κόκαλο ή πηλό, τα ειδώλια και τα κοσμήματα.

Στην αρχή της 3ης χιλιετίας το Διμήνι εγκαταλείπεται και μόνο μία αγροικία – το μέγαρο της κεντρικής αυλής – ήταν σε χρήση από μια μεγάλη γεωργοκτηνοτροφική οικογένεια.

ΜΥΚΗΝΑΪΚΟΣ ΟΙΚΙΣΜΟΣ – ΙΩΛΚΟΣ

Το 1980 στα Ν.Α. του λόφου με τα νεολιθικά λείψανα στην πεδιάδα προς τη μεριά της θάλασσας, σε μία έκταση μεγαλύτερη από 100 στρέμματα αποκαλύφθηκε σημαντικός μυκηναϊκός οικισμός. Η πόλη αυτή σύμφωνα με νεότερες απόψεις ταυτίζεται με τη μυκηναϊκή Ιωλκό.

Από τον οικισμό αυτό μέχρι σήμερα έχουν αποκαλυφθεί πέντε ανεξάρτητες ιδιωτικές μυκηναϊκές οικίες, στον τύπο του μεγάρου, δεξιά και αριστερά από ένα φαρδύ δρόμο, με ενιαίο προσανατολισμό, καθώς και τρεις άλλες παρόμοιες οικίες λίγο μακρύτερα από τις πρώτες. Στα όρια του οικισμού αποκαλύφθηκε ένας ιδιαίτερα μεγάλος κεραμικός κλίβανος και ένα άλλο εργαστήριο. Το κέντρο του οικισμού ασφαλώς βρίσκεται πάνω στο λόφο με τα νεολιθικά λείψανα, όπου σώζονται τα θεμέλια ενός μεγάλου μυκηναϊκού μεγάρου, στη νοτιοδυτική άκρη της κεντρικής αυλής, σε θέση ηγεμονική με πλήρη εποπτεία του Παγασητικού κόλπου.

Στους βασιλείς της Ιωλκού μπορούν σήμερα να αποδοθούν χωρίς καμία αμφιβολία οι δύο θολωτοί τάφοι που βρέθηκαν στο Διμήνι στις αρχές του αιώνα μας.

Οι πρόσφατες ανασκαφές έδειξαν ότι το Διμήνι δεν εγκαταλείφθηκε το τέλος της Νεότερης Νεολιθικής, αλλά κατοικήθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα συνεχώς και μέχρι το τέλος της Χαλκοκρατίας. Στα μέσα του 15οθ π.Χ. στο Διμήνι χτίστηκαν τα πρώτα μυκηναϊκά σπίτια τα οποία διαδέχτηκαν τα παλιότερα μεσοελλαδικά μέγαρα. Στο 14 ο και 13 ο π.Χ. η Ιωλκός οργανώθηκε και έφθασε στη μεγαλύτερη ακμή της ενώ στο 12 ο αιώνα π.Χ. η πόλη ερημώθηκε από άγνωστη αιτία, εγκαταλείφθηκε από τους κατοίκους της και η θέση ξανακατοικήθηκε στα νεότερα χρόνια.

Ο αρχαιολογικός χώρος του Διμηνίου έγινε αρχικά γνωστός από τα λείψανα του νεολιθικού οικισμού πάνω στο λόφο. η κεραμική που βρέθηκε αποτέλεσε τη βάση για τη χρονολόγηση των υποπεριόδων της νεώτερης νεολιθικής σε όλο τον ελλαδικό χώρο. ιδιαίτερη συζήτηση έχει αναπτυχθεί σχετικά με τη λειτουργία των κυκλικών περιβόλων που περιτρέχουν τον οικισμό.

Τα τελευταία χρόνια έχει αποκαλυφθεί και πολύ σημαντικός μεγάλος μυκηναϊκός οικισμός, που ταυτίζεται με την αρχαία Ιωλκό. Έχουν ανασκαφεί καλοχτισμένα σπίτια δεξιά και αριστερά από έναν μεγάλο δρόμο.

Στο νεολιθικό οικισμό έγιναν ανασκαφές κυρίως στις αρχές του αιώνα, από τους Β. Στάη και Χρ. Τσούντα (1901 - 1903). Το 1901 ανασκάφηκε από τον Β. Στάη ο θολωτός τάφος πάνω στο λόφο. Ο θολωτός τάφος, γνωστός ως "Λαμιόσπιτο", ανασκάφηκε το 1886 από τους Lolling και Wolters. Το 1977 συνεχίστηκε η ανασκαφή του νεολιθικού οικισμού από τον καθ. Γ. Χουρμουζιάδη. Το 1980 ξεκίνησε η ανασκαφή του μυκηναϊκού οικισμού από την Β. Αδρύμη-Σισμάνη, η οποία και συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

Ο μεγάλος και καλά οργανωμένος οικισμός της Νεώτερης Νεολιθικής εποχής .

Βρίσκεται 5 χιλιόμετρα ΝΔ του Βόλου και είναι κτισμένος με μια πρώιμη πολεοδομική αντίληψη. Έχει ανασκαφεί σε μεγάλη έκταση. Τα σπίτια αποκαλύφθηκαν πάνω στο λόφο, ανάμεσα σε περιβόλους που είναι κτισμένοι κατά ζεύγη γύρω από το λόφο. Κατοικήθηκε από το τέλος της 5ης χιλιετίας π.Χ.

Στα ΝΔ του λόφου με τα νεολιθικά λείψανα , σε έκταση πάνω από 100 στρέμματα αποκαλύφθηκαν πρόσφατα τα πιο σημαντικά λείψανα του μυκηναϊκού οικισμού της περιοχής, που -σύμφωνα με την ανασκαφέα- ταυτίζεται με την αρχαία Ιωλκό. Βρέθηκαν "μεγαροειδή" σπίτια κτισμένα με ενιαίο προσανατολισμό, δεξιά και αριστερά από ένα φαρδύ δρόμο. Ο οικισμός χρονολογείται στον 15ο-12ο αιώνα π.Χ.

Θολωτός μυκηναϊκός τάφος . Βρίσκεται στα ΒΔ του λόφου με το νεολιθικό οικισμό. Πρέπει ασφαλώς να αποδοθεί στους βασιλείς του μυκηναϊκού οικισμού. Αρκετά μεγάλος, κακοκτισμένος, με ανακουφιστικό τρίγωνο και κτιστή λάρνακα στο εσωτερικό του. Λείπει το άνω μέρος του τάφου που έχει καταρρεύσει. Χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙΒ2 περίοδο (δεύτερο μισό του 13ου αιώνα π.Χ.).

Θολωτός μυκηναϊκός τάφος ("Λαμιόσπιτο") . Βρίσκεται 300μ. δυτικά του λόφου με το νεολιθικό οικισμό. Σώζεται σε καλύτερη κατάσταση από τον προηγούμενο. Αν και συλημένος είχε αρκετά πλούσια ευρήματα, όπως χρυσά κοσμήματα, χάντρες και περιδέραια από υαλόμαζα, ελεφαντοστέινα εξαρτήματα και χάλκινα όπλα. Χρονολογείται στην ΥΕ ΙΙΙΑ2 περίοδο (δεύτερο μισό του 14ου αιώνα π.Χ.).